کد مطلب:119240 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:180

بسیاری از دانشمندان اسلامی، در طول سالهای گذشته، شرح ها و تفسیرهای گرانقدری بر نهج البلاغه نگاشته اند[1] كه تعداد كمی از آنها هم اكنون در دسترس ما قرار دارد.

1- علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در كتاب الذریعه 100 شرح نهج البلاغه را نام می برد.

2- علامه امینی در كتاب الغدیر 81 شرح نهج البلاغه را شناسایی كرده است.

3- سید عبدالزهرا حسینی در كتاب مصادر 143 شرح نهج البلاغه را معرفی نموده است.

4- شیخ حسین جمعه، اسامی حدود 210 شرح نهج البلاغه را با تلاش فراوان و بهره برداری از كتابخانه های ایران و عراق و لبنان و... گرد آورده است.

همانگونه كه می دانیم، همه ی شروح یاد شده برای مطالعه و تحقیق فراهم نبوده و تنها نام آنها در كتب تاریخی و فرهنگ نامه ها باقی مانده است.[2].

در ادامه برخی از شروح نهج البلاغه را، كه به چاپ رسیده و در دسترس است نام می بریم:[3].

[صفحه 195]

1، نام شرح: معارج نهج البلاغه، مولف و شارح: ابوالحسن علی بن زید بیهقی (وفات 565 ه. ق)

2، نام شرح: منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: قطب الدین راوندی (وفات 573 ه. ق)

3، نام شرح: حدائق الحقائق فی شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: ابوالحسن محمد بن حسین كیدری بیهقی (تالیف 576 ه. ق)

4، نام شرح: اعلام نهج البلاغه، مولف و شارح: علی بن ناصر سرخسی (قرن هفتم)

5، نام شرح: شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: ابن ابی الحدید (وفات 656 ه. ق)

6، نام شرح: شرح نهج البلاغه[4] مولف و شارح: ابن میثم بحرانی (وفات 679 ه. ق)

7، نام شرح: تنبیه الغافلین و تذكره العارفین، مولف و شارح: ملا فتح الله كاشانی (وفات 998 ه. ق)

8، نام شرح: منهاج الولایه، مولف و شارح: عبداالباقی خطاط صوفی تبریزی (وفات 1039 ه. ق)

9، نام شرح: شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: ملا محمد صالح قزوینی روغنی (وفات 1088 ه. ق)

10، نام شرح: شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: میرزا محمدباقر نواب لاهیجی (وفات 1225 ه. ق)

11، نام شرح: شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: شیخ محمد عبده (وفات 1323 ه. ق )

12، نام شرح: منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: میرزا حبیب الله خوئی (وفات 1324 ه. ق)

13، نام شرح: فی ظلال نهج البلاغه، مولف و شارح: محمد جواد مغنیه (وفات 1400 ه. ق)

14، نام شرح: توضیح نهج البلاغه، مولف و شارح: سید محمد شیرازی- معاصر (چاپ 1410 ه. ق)

15، نام شرح: مفتاح السعاده فی شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: سید محمدتقی حسینی نقوی- معاصر

16، نام شرح: شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: احمد مدرس وحید- معاصر

17، نام شرح: بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: محمدتقی شوشتری (وفات 1415 ه. ق)

18، نام شرح: تفسیر نهج البلاغه، مولف و شارح: محمدتقی جعفری- معاصر

19، نام شرح: شرح نهج البلاغه، مولف و شارح: سید عباس علی الموسوی- معاصر (چاپ 1998 م بیروت)

20، نام شرح: پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه، مولف و شارح: ناصر مكارم شیرازی با همكاران- معاصر (چاپ 1420 ه. ق)

[صفحه 196]

صفحه 195، 196.

1. این نكته همواره مورد نظر علما و علاقمندان بوده است كه «اولین شارح نهج البلاغه كیست؟» در این مورد شش نظریه وجود دارد. جهت اطلاع از آخرین تحقیق درباره ی اولین شرح نهج البلاغه، به بخش تعلیقات مراجعه كنید.
2. مجموعه ی آشنایی با نهج البلاغه، ج 2، ص 171.
3. جهت اطلاع بیشتر از شروح نهج البلاغه به «كتابشناسی نهج البلاغه» اثر مولف مراجعه كنید.
4. ابن میثم دو شرح دیگر نیز به نامهای شرح متوسط نهج البلاغه و شرح صغیر نهج البلاغه دارد.